جهاد کبیر چیست؟

جهاد کبیر چیست ؟

 مفهوم قرآنی جهاد کبیر/ در بیان رهبری

پیش از این با دو مفهوم اسلامی جهاد اکبر و جهاد اصغر آشنا بوده و هستیم. این دو مفهوم یا اصطلاح، از روایتی منسوب به حضرت نبی اعظم (ص) برگرفته شده است که این حدیث در کتاب شریف کافی چنین گزارش شده است: «عَنْ أَبِی عَبْدِاللهِ (ع) أَنَّ النَّبِیَّ (ص) بَعَثَ بِسَرِیَّةٍ فَلَمَّا رَجَعُوا قَالَ مَرْحَباً بِقَوْمٍ قَضَوُا الْجِهَادَ الْأَصْغَرَ وَ بَقِیَ الْجِهَادُ الْأَکْبَرُ قِیلَ یَا رَسُولَ‌اللهِ‌(ص) وَ مَا الْجِهَادُ الْأَکْبَرُ قَالَ جِهَادُ النَّفْسِ.» (الکافی، ج 5 باب وجوه الجهاد.... ص: 9)

دو اصطلاح جهاد اصغر و جهاد اکبر آن‌قدر در ادبیات دینی امروزین ما تکرار شده است که کمتر کسی از آن بی‌اطلاع است. اما مفهوم جهاد کبیر که در قرآن کریم ذکر شده است کمتر مورد توجه قرار گرفته است که رهبر معظم انقلاب اسلامی در این سخنرانی به تبیین آن پرداختند. آیه مورد نظر در قرآن کریم، آیه 52 سوره مبارکه فرقان است: «فلاتطع الکافرین و جاهدهم به جهادا کبیرا». این آیه شریفه چنان‌که رهبر معظم انقلاب در تفسیر و تبیین آن ذکر کردند، در مکه نازل شده است و منظور از آن جنگ نظامی نیست، چراکه جهاد به معنی جنگ نظامی در مدینه واجب شد و تا هنگامی‌که مسلمین در مکه بودند، هنوز جنگ نظامی بر آن‌ها واجب نشده بود.

اما منظور از جهاد کبیر که قرآن کریم به پیامبر (ص) دستور می‌دهد که آن را در پیش بگیرد چیست؟ رهبر معظم انقلاب در توضیح این امر بیان می‌دارند: امروز جنگ نظامی مطرح نیست؛ امروز برای کشور ما جنگ نظامی سنتی و متعارف احتمال بسیار بسیار ضعیفی است لکن جهاد باقی است؛ جهاد یک چیز دیگر است. جهاد فقط به‌معنای قتال نیست، فقط به‌معنای جنگ نظامی نیست؛ جهاد یک معنای بسیار وسیع‌تری دارد. در بین جهادها جهادی هست که خدای متعال در قران آن را «جهاد کبیر» نام نهاده: و جاهدهم به جهادا کبیرا؛ در سوره‌ی مبارکه‌ی فرقان است؛ «بِه» یعنی به قرآن، «جاهدهم به» یعنی به‌وسیله‌ی قرآن با آن‌ها جهاد کن؛ جهادا کبیرا. این آیه در مکّه نازل شده. درست توجّه کنند جوانهای عزیز! در مکّه جنگ نظامی‌مطرح نبود؛ پیغمبر و مسلمانها مأمور به جنگ نظامی نبودند، کاری که آن‌ها می‌کردند کار دیگری بود؛ همان کار دیگر است که خدای متعال در این آیه‌ی شریفه می‌گوید: و جاهدهم به جهادا کبیرا. آن کارِ دیگر چیست؟ آن کارِ دیگر، ایستادگی و مقاومت و عدم تبعیّت است. فَلاتُطِعِ الکافِرینَ وَ جاهدهم بِه جِهادًا کَبیرًا؛ از مشرکین اطاعت نکن. اطاعت نکردن از کفّار همان‌چیزی است که خدای متعال به آن گفته جهاد کبیر. این تقسیم‌بندی غیر از تقسیم‌بندی جهاد اکبر و جهاد اصغر است: جهاد اکبر که از همه سخت‌تر است، جهاد با نفْس است، همان چیزی است که هویّت ما را، باطن ما را حفظ می‌کند؛ جهاد اصغر، مجاهدت با دشمن است، منتها در بین جهاد اصغر یک جهاد هست که خدای متعال آن‌را «جهاد کبیر» نام نهاده که آن همین است. «جهاد کبیر» یعنی چه؟ یعنی اطاعت نکردن از دشمن، از کافر؛ از خصمی که در میدان مبارزه‌ی با تو قرار گرفته اطاعت نکن. اطاعت یعنی چه؟ یعنی تبعیّت؛ تبعیّت نکن. تبعیّت نکردن در کجا؟ در میدانهای مختلف؛ تبعیّت در میدان سیاست، در میدان اقتصاد، در میدان فرهنگ، در میدان هنر. در میدانهای مختلف از دشمن تبعیّت نکن؛ این شد «جهاد کبیر».

.